Una puerta digital abierta al patrimonio
San Pedro Apostoluaren eliza (Monasterioguren)
AURKIBIDEA
- Sarrera
- Bideoa
- 360º Irudiak
- Arkupea
- Antzinako argazkiak
- Elizari buruz
- Kokapena
Sarrera
Gasteizko erdigunetik 7 kilometrora dago Monasteriogurengo San Pedro Apostoluaren eliza. Arabako erromanikoko eliza osoenetako bat da; izan ere, tenpluaren jatorrizko dorrea eta elizpea mantentzen dira gaur egun ere. Herria, lehen aldiz, 1135eko dokumentu batean aipatzen da, non Monasterium Gurena izena jasotzen duen. “Monasterium” hitzak, balizko jatorri monastiko bat aipatzen duen arren, ez dago inguru honetan monasteriorik existitzen denik. Hala, San Pedro Apostoluaren elizaren ondoan, Monasteriogurenek XVIII. mendean desagertutako bi ermita ditu dokumentatuta.
BIDEOA
360º Irudiak
Arkupea
Bost arku zorrotz ditu, baketoiekin molduratuak eta landare-kapitel dotoreen eta zutabeerdien gainean zurkaiztuak. Monasteriogurengo elizpea da Araban aurkitzen dugun adibide erromaniko bakarrenetakoa. Arkupeak Arabako gainerako adibideen antzeko tamaina duen arren, eskuinaldeko muturrean arku berri baten abioa ikus daiteke. Uste da arkuteria alde honetatik luzatu zitekeela edo luzatu nahi izan zuela. Atariko jatorrizko gangak, ordea, antzeko trazadun beste batzuekin ordeztu ziren XVIII. mendean zaharberritu zutenean. Ia ezkutuan, elizpeak, 1994ko zaharberritzean aurkitutako leiho bat ere badu. Zirkuluerdi-formako arkua dute bao txiki horretako arkiboltek, eta kapitelak dituzte, akantozko apaingarri estilizatuak eta maskaroi txikiak dituztenak. Gizon baten aurpegia erakusten duen kapitel erromaniko bat ere badago Gasteizko Arte Sakratuko Elizbarrutiko Museoan, eliza honetatik datorrena.
Antzinako argazkiak
Argazki zaharretan ikus dezakegun bezala, Monasteriogurengo elizaren fisionomia ez da asko aldatu azken urteotan. Hala ere, laurogeita hamarreko hamarkadan garatutako zaharberritze berri bati esker, arkupean XVIII. mendean horma faltsuen atzean ezkutatutako elementuak aurkitu ahal izan dira. Mintzaldi horretan, ataria eta hegoaldeko leihoa sortu ziren berriro, biak erromaniko estilokoak. Tenpluaren barnealdeko irudiek ere gaur egungoaren antzeko itxura erakusten digute. Aldaketarik nabarmenenak, gaur egun, pulpiturik eza eta erretaula nagusiko zenbait irudiren desagerpena dira, baita pinturen kontserbazio egoera txarra ere.
San Pedro Apostoluaren eliza
Kanpoaldea
Geroagoko eraikinek elizaren fabrika erromanikoaren zati handi bat estaltzen duten arren, burualdea ikustea eragotziz, iparraldeko eta hegoaldeko kanpoko hormak harburu bilduma batez inguratuta daude. Gehienak lauak diren arren, horietako batek maskaroi bat erakusten digu.
Portada
Forma sinple baina dotoreekin, elizako Erdi Aroko portadak hiru arkibolta zorrotz ditu eta arku gaineko bat. Kapitelen eta lehen arkiboltaren dekorazioa akanto hostoetan oinarritzen da. Horietako batzuetan, landarediaren artetik irteten diren aurpegiak ere ikusten ditugu.
Dorrea
Monasteriogureneko elizak dorre erromaniko ikaragarria mantentzen da. Oinplano karratua batekin, guztira, hiru gorputz ditu: Erdi Aroko jatorria duten bi zati eta geroago atxikitutako hirugarren gorputz bat. Erdi Aroko bi zati hauen osaera harlangaitzezkoa da eta baketoi lirainez apainduta daude. Horrela, bi gorputzak bananduz, inposta xakeztatu arin bat ere aurkituko dugu, hirugarren gorputzari bidea ematen diona, kanpandorre bat. Dorre honen sarrera arkupean dago eta Erdi Aroko jatorria ere badu.
Barrualdea
Tenpluaren oinplanoak Erdi Aroko iragana ikusten laguntzen digu. San Pedro apostoluaren Eliza nabe bakar baten gainean dago. Gangak, presbiterioaren alboetan baxuagoak, kanoizkoak dira eta arku fajoi zorrotz samarrek eusten diete. Solairu nagusi horri eta Erdi Aroko gangari, gerora, alboko kapera txikiagoak gehitu zitzaizkien. Eliza ere XVIII. mendean eraberritu zen, eta une horretatik dator erlaitzaren pintura eta dekorazio klasizista, maisutza izenez ezagutzen den esku-hartzea
Tenpluak ere Erdi Aroko bataiarria du. Kopa lau batekin, oinak forma zilindrikoa du, baketoi batzuekin.
Erretaula nagusia
Elizako erretaula nagusia barroko berantiar estilokoa da. 1761ean eraikia, bere apaindura, girlandetan, zintzilik dauden horma-ataletan, ildaskatutako zutabeetan eta aingeru burudun mentsuletan oinarritua dago. Erdian, Ildefonso Sarasuak egindako bi gorputzeko (1782) sagrario bat ikusiko dugu, gorputz nagusian lau zutabe handi dauden bitartean. Hauen ondoan, erdi-puntuko arkuen azpian, bi irudi ikusiko ditugu: Sortzez Garbiaren tailu modernoa eta tenpluaren titular santuari eskainitako irudi txikiago bat, San Pedro. Ezkerraldean, XVII. mendeko San Joan Bataiatzailearen irudi bat ikusten da; eskuinean, berriz, erretaularen garai bereko San Esteban bat ikusten da, Kalbario batez errematatua dagoena. Erretaula hau Juan Antonio de Pellonek egina da.
Alboko erretaulak
Alboko bi erretaulak neoklasiko estilokoak dira. Frontoi triangeluar baten eta zutabe korintoarren azpian, ezkerrekoak, XVII. mendeko Arrosarioko Birjinaren irudi bat dauka. Eskuinekoak, aldiz, San Antonioren irudi modernoa erakusten digu.
KOKAPENA
Argazki-kredituak:
Egungo argazkiak: © Alava Medieval / Erdi Aroko Araba.
Antzinako argazkiak: Arabako Lurralde Historikoko Artxiboa.
