Ate digital bat ondareari irekia

Andre Mariaren Jasokundearen eliza – Argantzun

Sarrera

Argantzun, Trebiñuko konderrian kokaturik, Arabako hiribilduetatik hobekien gordetzen denetako bat da. Argantzungo gazteluaren babespean sortua, Nafarroako Antso VI Jakitunak eman zion herriari forua 1191. urtean. Hala ere, hasieran erret herria izan arren, gerora botere handiko Belaskotarren familiari jaurgotzan eman zitzaion. Herri honen alde zaharrak antzinako arrasto hauen adibide asko ditu gaur egun, hala nola, hiribilduaren jatorrizko hiru kaleak, antzinako harresien zati bat edo Zadorra ibaia igarotzen duen zubia. Kanpoaldean, herriaren hegoaldeko atean, San Joan Bataiatzaileari eskainitako erromes ospitale bat aurkitzen dugu. Hau, XVIII. mendeko eraberritze baten ostean, gaur egun Antioko Andra Mari baselizari atxikia geratu zen. Gainera, herriko kaleetan oraindik ere ikusgarriak diren jauregi eta arkitektura zibilak gordetzen dira, antzinako herritar haien boterea agerian uzten dutelarik.

Bideoa

360º Irudiak

Belasko eta Gordejuelatarren babesa

Andre Mariaren Jasokundearen eliza ez litzateke berdina izango XV. eta XVI. mendeetan hiribilduan bizi izan ziren bi familia handien parte hartzerik gabe. Belasko eta Gordejuelatarrei buruz ari gara, alegia. Belaskotarrak hiribilduko jaunak izan ziren eta botere handia pilatu zuten, Gaztelako Kondestableak izatera ailegatuz. Familia honetako kide batek, ziurrenik Juan Fernández de Velasko apezpikuak, eliza honen gangak ordaindu zituen, bertan familia armarria ikusten delarik. Bestetik, elizaren burualdea familiarentzako panteoi gisa kontzebitu zuen, azkenik egitasmoa gauzatu gabe geratu zen arren. Presbiterioan lurperatuak dauden bakarrak Juan Gordejuela Ibarguen eta Mariana Villalobos senar-emazteak dira, zeintzuek Pedro López de Escoriaza xantreari horma-hilobi manierista erosi zioten. Senar-emazte hauek plaza nagusian dagoen jauregi errenazentistaren jabeak izan ziren, bertan, eraikuntzaren aurrealdeko tondo banatan bikotearen erretratuak ikusten direlarik.

Antzinako Argazkiak

Argantzungo elizaren antzinako argazkietan duela gutxiko aldaketa batzuk ikusi ahal dira. Gaur egun ageriko harria erakusten duten hormak orain dela hamarkada gutxi marruskatuak izan ziren, eta, hau dela eta, apaintzen zituzten jatorrizko margoak galdu egin ziren. Hala ere, hirurogeiko hamarkadan egindako argazkietan hormak estaltzen zituzten harlandu zatiz osatutako kareztadurak antzemangarriak dira oraindik. Bestetik, koruan aldaketa handi bat ikus daiteke. Bertara igotzeko eskaileren ondoan, eraitsitako estruktura batek sostengatzen zuen organo bat zegoen. Erretaula ere oso deigarria da, Antioko Ama Birjina ez dago (ziurrenik garai honetan jatorrizko ermitan kokatuta zegoen) eta, bere ordez, Kristoren taila bat aurkitzen dugu horma-hobian.

 

Andre Mariaren Jasokundearen eliza

Kanpoaldea

Andre Mariaren Jasokundearen eliza arkitektura gotiko berantiarraren eredu bikaina da. Garai batean babes funtzioa izan zezakeen behar izatekotan. Hau mendebaldeko fatxadako dorreetan antzeman daiteke. Hauetako baten gainean kanpandorrea eraiki zen, orratz barroko batean bukatua izan zena. Portadan arku konopial bat aurkitzen dugu, eta, barneko tinpanoan, Umearekin dagoen Andre Mari bat dago, aingeruz beteriko errezelete gotiko baten azpian. Arkuaren kanpoaldean San Petri eta San Pablo, alboz-albo, gurutzatuak dauden giltzen ondoan daude. Bukatzeko, portada honen gainean trazeria gotiko dotorez beteriko galeria bat ikus daiteke.

Mendebaldeko portada ez da Jasokundearen elizak daukan bakarra. Enparantzarantz sarrera gotiko berri bat irekitzen da. Kapitel eta gainarkuan motibo begetalez osaturiko arkiboltak daude, non dekorazioa gotiko berantiarrean ohikoak diren kardina-hostoak ikusi ahal diren. Horman Deikunde bat aurkitzen dugu: Erlikia-ontzi baten ondoan dauden Gabriel goiaingerua eta Ama Birjinaren irudiak zitori-lorezko loreontzi batek banatzen ditu, Ama Birjinaren araztasunaren sinbolo.

Tenpluaren barrualdea

Barrualdean eraikuntzaren tamainak harritzen gaitu. Hiru nabeetan banatuta dagoen eliza bat izanik, nabe nagusia XVI. mendeko tertzelete-ganga miresgarri batek estaltzen du. Bertan ikusiko ditugu trebeziaz landutako giltzarriekin, Belaskotarren armarria, santuak, Kristo inguratzen duten Tetraforfosa edo lau ebanjelariak… baina guztien artean aipagarriena Ama Birjinaren Jasokundea dago, hamabi aingeruz inguraturik, jatorrizko margoaren arrastoak oraindik mantentzen direlarik.

Korua

Korua errenazimendu bete-betean egindako lana da. Beronen aurrealdean San Petri, San Pablo eta Ama Birjinaren Jasokundea zizelkatuak daude. Gainkoruak, halaber, adierazgarriak diren giltzarri bilduma bat mantentzen du bere zapaiko bi gangetan. Giltzarri nagusian maiestatean dagoen Kristo aurkitzen dugu. Irudia inguratzen, ebanjelariak, Elizako Gurasoak eta apostoluak. Bestetik, beste giltzarrian, Ama Birjina umearekin gailentzen da, hainbat santak hau inguratzen duten bitartean.

Erretaula

Alabaina, elizaren elementurik deigarri eta ikusgarriena erretaula da. Gaur egun egilea ezezaguna bada ere, Euskal Herrian estilo platereskoko eredurik bikain eta handienetarikoa da. Kutxatilategi forma batean egituratua, kale eta pisu ezberdinak banatzen dituzten lauki bakoitzak hiru ziklo handi errepresentatzen ditu: Kristoren Erredentzio eta heriotza, Jesusen ama gisa Ama Birjinaren bizitza eta Ama Birjinaren bizitza bere jaiotzatik bere heriotza edo Iragaitzara arte. Gainera, santuak, Elizako Gurasoak eta bestelako figura erlijiosoak ikusi ahal ditugu kale hauen artean. Nabargarriak dira oso Kristo hilaren aurreko Erosta eta Kristoren Hileta santua, edo erdialdeko Ama Birjina umearekin eta Jasokundea bezalako erliebe narratibo handiak.

Erretaula tinpano forma daukan atiko batean bukatzen da, bertan, dramatismoa ematen dion mugimenduzko eszena eta irudiekin, Kalbario handi bat dago erakusgarri. Jerusalem hiriko izar-hondo batean, bi lapurren artean, Gurutzilkatua ageri da. XVI. mendeko modaren arabera jantzitako jarraitzen duten bi soldadu erromatar gurutzeak inguratzen dituzte, izkina batean Ama Birjina zorabiatuta erortzen den bitartean. Honek eszenari hunkigarritasuna eskaini eta izaera limurtzaile bat ere ematen dio.

Erretaula honen barrualdean XIII. edo XIV. mendearen hasierako Andra Mari edo Ama Birjina umearekin deitutako irudi bat dago. Antioko Ama Birjina bezala ezagutzen da. Mendeetan zehar hiribilduaren kanpoaldean kokatzen den baselizan gurtua izan zen, gaur egun eraikuntza honek, eraldaketa askoren ostean, zutik jarraitzen du deitura berdinaren pean. Kalitate handiko irudi bat da eta jada Euskal Herrian, Nafarroan eta Errioxan ezaguna den tipologia, Ama Birjina umearekin, jarraitzen du.

Gordejuelatarren hilobiaren kalitateak ere harritzen du, non, errenazimendu manieristaren garaiko obra honetan, taulamenduan sakontasuna emateko nahita egindako deformazioak ikusi ahal diren. Jatorrian Pedro López de Escoriazaren, Gasteizko Santa Maria Katedralaren xantrearen, mandatua izan zen, horregatik gaur egun bere armarriak bertan mantendu egiten dira, hogeita hamar urte geroago Gordejuela-Villalobos senar-emazteek erosia izan arren. Behealdean gordetzen den sarkofagoaren gainean aingeruek sostengatutako kartela bat mantentzen da, alde banatan San Petri eta San Pabloren irudiek biribiltzen dutelarik. Hurrengo estaian pietate bat aurkezten da, Magdalena eta San Joanekin batera. Goialdean, ordea, Ecce Homo-aren erliebe bat dago Fede eta Esperantza alegorien errepresentazioek osatua.

Kokapena

Suscríbete a nuestra lista de correo

Para recibir correos electrónicos con las novedades de Álava Medieval, rellena el formulario hacienco click aquí.

¡Te has suscrito correctamente!

Utilizamos cookies propias y de terceros para mejorar nuestros servicios. Si continua navegando consideramos que acepta su uso. Más información

Cookie es un fichero que se descarga en su ordenador al acceder a determinadas páginas web. Las cookies permiten a una página web, entre otras cosas, almacenar y recuperar información sobre los hábitos de navegación de un usuario o de su equipo y, dependiendo de la información que contengan y de la forma en que utilice su equipo, pueden utilizarse para reconocer al usuario.. El navegador del usuario memoriza cookies en el disco duro solamente durante la sesión actual ocupando un espacio de memoria mínimo y no perjudicando al ordenador. Las cookies no contienen ninguna clase de información personal específica, y la mayoría de las mismas se borran del disco duro al finalizar la sesión de navegador (las denominadas cookies de sesión). La mayoría de los navegadores aceptan como estándar a las cookies y, con independencia de las mismas, permiten o impiden en los ajustes de seguridad las cookies temporales o memorizadas. Sin su expreso consentimiento –mediante la activación de las cookies en su navegador– alavamedieval.com no enlazará en las cookies los datos memorizados con sus datos personales proporcionados en el momento del registro o la compra. ¿Qué tipos de cookies utiliza esta página web? - Cookies técnicas: Son aquéllas que permiten al usuario la navegación a través de una página web, plataforma o aplicación y la utilización de las diferentes opciones o servicios que en ella existan como, por ejemplo, controlar el tráfico y la comunicación de datos, identificar la sesión, acceder a partes de acceso restringido, recordar los elementos que integran un pedido, realizar el proceso de compra de un pedido, realizar la solicitud de inscripción o participación en un evento, utilizar elementos de seguridad durante la navegación, almacenar contenidos para la difusión de videos o sonido o compartir contenidos a través de redes sociales. - Cookies de personalización: Son aquéllas que permiten al usuario acceder al servicio con algunas características de carácter general predefinidas en función de una serie de criterios en el terminal del usuario como por ejemplo serian el idioma, el tipo de navegador a través del cual accede al servicio, la configuración regional desde donde accede al servicio, etc. - Cookies de análisis: Son aquéllas que bien tratadas por nosotros o por terceros, nos permiten cuantificar el número de usuarios y así realizar la medición y análisis estadístico de la utilización que hacen los usuarios del servicio ofertado. Para ello se analiza su navegación en nuestra página web con el fin de mejorar la oferta de productos o servicios que le ofrecemos. Cookies de terceros: La Web de alavamedieval.com puede utilizar servicios de terceros que, por cuenta de XXXXX, recopilaran información con fines estadísticos, de uso del Site por parte del usuario y para la prestacion de otros servicios relacionados con la actividad del Website y otros servicios de Internet. En particular, este sitio Web utiliza Google Analytics, un servicio analítico de web prestado por Google, Inc. con domicilio en los Estados Unidos con sede central en 1600 Amphitheatre Parkway, Mountain View, California 94043. Para la prestación de estos servicios, estos utilizan cookies que recopilan la información, incluida la dirección IP del usuario, que será transmitida, tratada y almacenada por Google en los términos fijados en la Web Google.com. Incluyendo la posible transmisión de dicha información a terceros por razones de exigencia legal o cuando dichos terceros procesen la información por cuenta de Google.

Cerrar