Seleccionar página

Ate digital bat ondareari irekia

Done Saturninoko eliza

SARRERA

Oso aspalditik, Done Jakue bidea jarraitzen zuten erromes, mandazain edo merkatarientzat ezinbesteko pasabidea eta bidegurutzea izan da Zalduondo. Araba eta Gipuzkoa banatzen duen muga naturala den San Adrianetik gertu egoteak, eta Aitzgorriko mendilerroan kokaturik egoteak, Arabako ate bilakatzea ekarri zuten. Ez da arraroa, antzina,  bertan erromesentzako ospitale bat aurkitzea, eta, halaber, garraio-kofradia indartsu bat ere bertan kokatzen zen, inguruko azoka oparoetan aurkitzen ziren produktuen neurriak aztertzen zituztenak. Hainbesteko bidaiarien joan-etorriak sortzen zuen aberastasunak arabar familia handiak erakarri zituen, inguruan finkatu egin ziren eta, bertan, gaur egun oraindik ere herri osoan zehar ikusi ahal ditugun jauregiak eraiki zituzten.

bideoa

  360º irudiak

Lazarragatarren jauregia

Lazarragatarrek, Guevaratar familia boteretsuaren basailuak zirenak, Oñateko hiribildutik gertu zeukaten bere jaurerria. Guevaratarrek mesede egin zieten eta leku estrategiko eta esanguratsuetan kokatu ziren. Zalduondoko kasuan, merkataritza-guneen bidegurutzea zenez, Lazarragatarrek kontrolatu zuten. Familia hau herrian beste hainbat lan garrantzitsuren sustatzailea izan zen, hala nola, herriko parrokia, non oraindik kontserbatzen den kapera pribatu bat eraiki zuten, eta elizaren ondoan Berpizkundeko jauregi ikusgarri  bat. XVI.mendeko eraikuntza zibil honen aurrealdean zizelkaturik, Lazarraga-Leceatarren armarri handi bat daukagu, monumentaltasun handiz albo banatan  bi armagizon dituelarik.  Jauregi eklektiko baten aurrean gaude, izan ere, eragin italiar, gaztelar eta mudejarrak aurkitzen ditugu, eta baita estilo barrokoa aurreratzen duten elementuak ere.

Aintzinako argazkiak

Lazarragatarrek, Guevaratar familia boteretsuaren basailuak zirenak, Oñateko hiribildutik gertu zeukaten bere jaurerria. Guevaratarrek mesede egin zieten eta leku estrategiko eta esanguratsuetan kokatu ziren. Zalduondoko kasuan, merkataritza-guneen bidegurutzea zenez, Lazarragatarrek kontrolatu zuten. Familia hau herrian beste hainbat lan garrantzitsuren sustatzailea izan zen, hala nola, herriko parrokia, non oraindik kontserbatzen den kapera pribatu bat eraiki zuten, eta elizaren ondoan Berpizkundeko jauregi ikusgarri  bat. XVI.mendeko eraikuntza zibil honen aurrealdean zizelkaturik, Lazarraga-Leceatarren armarri handi bat daukagu, monumentaltasun handiz albo banatan  bi armagizon dituelarik.  Jauregi eklektiko baten aurrean gaude, izan ere, eragin italiar, gaztelar eta mudejarrak aurkitzen ditugu, eta baita estilo barrokoa aurreratzen duten elementuak ere.

ELIZA

Zalduondoko herriaren erdialdeko muino batean Done Saturninoren eliza aurkitzen dugu. Done Jakue bidearekin oso lotua dagoen santu frantziar honek, Zalduondok Done Jakue bidearekin daukan lotura adierazten digu.

Erretaula

XVII.mendean zehar eraiki zen erretaula nagusia elizaren bitxi preziatuena da eta santu honen omenez egina dago. Erretaula hau bi estilo ezberdin nahasketa da: alde batetik, Pedro de Ayala artistaren erromanismoa, eta bestetik, armazoiak daukan kutsu klasikoa.

Erretaularen erdialdean tenpluko figura titularra daukagu, gotzaiz jantzitako Done Saturnino. Alboan, bere bizitza kontatzen digun eszena batzuk  ditugu, hala nola, eliztar batzuen bataioa, beraren espetxeratzea, flagelazioa eta, azkenik, bere kalbarioa, zezen bati lotuta harmailadi batetik behera abiadura handiz botatzea izan zelarik. Eszena hauek Kristoren bizitzaren inguruko beste batzuekin batera ditugu. Hauek  Done Saturninoren biografiarekin paralelotasuna dute, hala nola, flagelazioa edo kalbariorako bidea. Bestalde, Ama Birjinaren eszenak ere agertzen dira, Deikundea eta Ikustaldia, esaterako. Gainera, Done Jakue bidearekin lotuta dauden santu eta apostoluen eszenak ere baditugu, hauen artean gorena, Done Jakueko bideekin lotuta dagoelako, Done Jakue erromes gisako irudia.
Erretaula hau beste garai bateko gehigarria bada ere, elizaren egiturak XVI. mendean oso-osorik eraikia izan zela adierazten digu, Arabako berpizkundearen erdi-erdian. Hala ere, elementu gotiko berantiarrak ere ikusi ahal ditugu, mende hartan oraindik ere indarrean zeudenak. Portadaren kasuan, jatorrizko atea partzialki apurtu zuen burdin kantzel baten ezarpenarengatik. Bere goialdea garautegiak ezkutatzen du, justu XVIII.mendeko portikoaren gainean eraiki zena.
Sakristia

Sakrisitiara gerturatzen garenean, terzelete formako bi zatiko gangez osatutako espazio bat aurkituko dugu. Hauek aingeru-buru formako mentsulek sostengatuak daude. Gaur egun, espazio hau tenpluko museo txiki bat bihurtu da. Bildumaren pieza preziatuenen artean kantu-liburu bat aurki dezakegu eta, bereziki, Erdi Aroko egurrezko bi tailla, elizako zorupean lurperatuta aurkitu zirenak. Lehenengoa, Santa Marina bezala identifikatua izan da, Galiziako santu bat, Done Jakue bidean zehar oso ospetsua. Uste da XIX. mendean desagertu zen ermita baten irudi nagusia izan zela. Beste eskultura, bere jantzien arabera, monje bat dela esaten dezakegu, bere identitatea ezezaguna bada ere. Tolosako Done Saturnino izan liteke, tenpluko titularra, edo, beharbada, San Blas, herrian egon zen beste ermita baten izenpeko santua.

Korua

Koruan lautadako Berpizkundeko eskultura ederrenetariko bat aurki dezakegu. Albo banatan, Deikundea errepresentatzen duen erliebe erromanista bat dago, Italiatik etorritako ereduaren  eraginpekoa, alegia, bereziki, gehiegizko muskulaturan eta keinu adierazgarrietan Michelangelo-ren  eskua ikusten delarik.

Maria ageri zaigun eszenan uso forman Espiritu Santuaren jaitsiera ikusten da, gurutzea daraman semearekin batera, beraren sabelean haragiztatuko dena. Koruaren azpialdeak bilduman zizelkatutako klabe bakarra du, erdikoan. Bertan, Ama Birjina sugarren artean daukagu, izarrez koroatua, ilargia hankapean, eta kordoi frantziskotar batek eszenaren inguruan.

Kapera

Iparraldeko aldean, koruaren ondoan, Doña María Fernández de Amezaga y Lazarragak sortutako kapera pribatu handi bat irekitzen da. Beronen familiako armarriak murruetako bat hartzen du. Nabarmendu beharra dago ekialdeko murruan kokatzen den erretaularen bitxikeria, antzinako erretaula baten gainean dago, eta oraindik ere hau ikus daiteke berriaren albo batean.

Kapera honek bere sakristia propioa izan zuen, interesgarriak diren elementu batzuk oraindik mantentzen dituena. Hauen artean, lorez apainduriko kasetoiz osatutako Berpizkundeko horma-pinturak, higadura gorabehera, oraindik ere suma daitezke. Murruaren inguruan inskripzio partzial bat mantentzen da, honela dio: “oración sagrada del santísimo”.

Kokalekua

Créditos fotográficos:

De las fotografías actuales: © Alava Medieval / Erdi Aroko Araba

De las fotografías antiguas: Gerardo López de Guereñu, Archivo del Territorio Histórico de Álava.

A digital gate open to heritage

Church of Saint Saturnin

Introduction

Zalduondo has been since time immemorial on a crossroad that has made this town an inevitable crossing for pilgrims of the Camino de Santiago and for muleteers and merchants who moved around the area. Its proximity to the pass of San Adrián, the natural border between Álava and Guipúzcoa, located in the Aitzgorri mountains, turned it into the gateway to Álava. It is no wonder that there was a pilgrim hospital in the past, and also a powerful guild of hawkers that was in charge of examining the dimensions of the products in the prosperous markets of the surroundings. The wealth generated by this bustle of travellers attracted the great families of Álava, who settled in the area and built the palaces that we can now see throughout the town.

VIdeo

360º IMAGES

Lazarraga Palace

The Lazarraga family, vassals of the powerful Guevaras, who had their manor in the nearby town of Oñate, were favoured by them and were strategically located in certain relevant places. It is the case of Zalduondo: since it was on a crossroads of commercial roads, it was thus controlled by the Lazarragas. This family was the promoter of important works in the town, such as the parish church, where they built a private chapel that is still preserved, and the impressive Renaissance palace that we find next to the temple. On the facade of this civil construction of the 16th century, an enormous coat of arms of the Lazarraga-Lecea family was sculpted, flanked by two warriors who hold it with great monumentality. The palace has an eclectic style, in which Italian, Castilian and Mudejar influences can be perceived, and even elements that anticipate the baroque style.

Old photographs

In the 1980s of the 20th century, Zalduondo’s church suffered a partial collapse of the vaults. At that time, it was decided to repair the lost vault by rebuilding it with concrete. In order to distinguish the original work from the reconstruction, the restorers decided to apply a different colour to the ribs. Therefore, the recently made add-on can be perfectly noticed. To solve the problems that stem from the instability of the temple, the braces of iron and concrete that were placed on the outside, on the west wall and on the tower, whose function is to hold the structure, are still visible as of today. Those elements cannot be found on the old photographs of the church, which date from before the collapse of the building.

Church of Saint Saturnin

Located on a hill in the heart of Zalduondo, the parish church of Saint Saturnin awaits us. This French saint, deeply rooted in the roads to Santiago, tells us about the connection between Zalduondo and the Jacobean route.

Altarpiece

The main altarpiece of the temple is dedicated to him. It is the indisputable highlight of the church, which was built during the 17th century. We can see the crossover of two different styles on this altarpiece: on one hand, the romanism of the sculptor Pedro de Ayala, and on the other, the classic taste of the frame.

The titular figure of the temple is in the middle of the altarpiece: Saint Saturnin dressed as a bishop. Next to him, some scenes tell us about his life, such as the baptism to the faithful, his imprisonment, the flagellation and finally his calvary, which consisted in tying him up a bull to descend a flight of steps at full speed. These scenes coexist with others of the life of Christ that are quite similar to the biography of Saint Saturnin, like the fall on the route to the calvary or the flagellation. But there are also scenes of the Virgin Mary, such as the Annunciation and the Visitation, and some other saints and apostles. The image of Saint James as a pilgrim stands out, due to its connection with the Jacobean roads.

Although the altarpiece is a later addition, the structure of the church announces that it was entirely built throughout the 16th century, right in the Alavese Renaissance. Nevertheless, we can still find some Late Gothic elements that were still relevant in that century. This is the case of the facade, partially destroyed due to the placing of an inner door that damaged part of the original door. Its upper part is hidden behind the barn, which was built just above the portico in the 18th century.

Sacristy

If we head to the sacristy, we will see a space that consists of two sections of vaults of intermediate ribs held by corbels decorated with angels’ heads. Today, it has been transformed into a small museum of the temple. We can find a choirbook among its most valuable pieces, and, specially, two wooden carvings of medieval chronology that were found buried under the church floor. One of them can be identified as Saint Marina, a Galician saint who was very popular on the roads to Santiago. She could have been the main image of a hermitage that disappeared during the 19th century. The vestments of the other figure reveal that he is a monk, although his identity is unknown. It could be a representation of Saint Saturnin of Tolosa, titular figure of the temple, or perhaps Saint Blaise, who was the advocation of another hermitage in town dedicated to this saint.

The choir

In the choir, we find one of the most beautiful examples of Renaissance sculpture in the Alavese Plains. On both sides, there is a relief of the Annunciation in Romanist style, sculpted under the influence of the models that came from Italy and, specially, of the exaggerated musculature and the expressive gestures of Michelangelo.

In the scene of Mary, we see the Holy Spirit descending in the form of a dove, also accompanied by the child carrying a cross, who is going to incarnate in her womb. The area below the choir only has a carved keystone in the whole set, where the Immaculate is seen surrounded by flames and crowned by stars, with the moon at her feet and with the Franciscan cord knotted around the scene.

The chapel

On the north side, next to the choir, a large private chapel opens up, which was founded by Doña María Fernández de Amezaga y Lazarraga. The family’s coat of arms dominates one of the walls. The curiosity of the altarpiece located in the east wall stands out, placed over another previous altarpiece that is still visible from one of the sides. 

This chapel had its own sacristy that preserves some elements of interest, such as the Renaissance mural paintings based on coffers with flowers that can still be seen despite the wear. A partial inscription is preserved around the walls, which says: “oración sagrada del santísimo” (“sacred prayer of the Blessed Sacrament”).

LOCATION

Créditos fotográficos:

De las fotografías actuales: © Alava Medieval / Erdi Aroko Araba

De las fotografías antiguas: Gerardo López de Guereñu, Archivo del Territorio Histórico de Álava.

Suscríbete a nuestra lista de correo

Para recibir correos electrónicos con las novedades de Álava Medieval, rellena el formulario hacienco click aquí.

¡Te has suscrito correctamente!

Utilizamos cookies propias y de terceros para mejorar nuestros servicios. Si continua navegando consideramos que acepta su uso. Más información

Cookie es un fichero que se descarga en su ordenador al acceder a determinadas páginas web. Las cookies permiten a una página web, entre otras cosas, almacenar y recuperar información sobre los hábitos de navegación de un usuario o de su equipo y, dependiendo de la información que contengan y de la forma en que utilice su equipo, pueden utilizarse para reconocer al usuario.. El navegador del usuario memoriza cookies en el disco duro solamente durante la sesión actual ocupando un espacio de memoria mínimo y no perjudicando al ordenador. Las cookies no contienen ninguna clase de información personal específica, y la mayoría de las mismas se borran del disco duro al finalizar la sesión de navegador (las denominadas cookies de sesión). La mayoría de los navegadores aceptan como estándar a las cookies y, con independencia de las mismas, permiten o impiden en los ajustes de seguridad las cookies temporales o memorizadas. Sin su expreso consentimiento –mediante la activación de las cookies en su navegador– alavamedieval.com no enlazará en las cookies los datos memorizados con sus datos personales proporcionados en el momento del registro o la compra. ¿Qué tipos de cookies utiliza esta página web? - Cookies técnicas: Son aquéllas que permiten al usuario la navegación a través de una página web, plataforma o aplicación y la utilización de las diferentes opciones o servicios que en ella existan como, por ejemplo, controlar el tráfico y la comunicación de datos, identificar la sesión, acceder a partes de acceso restringido, recordar los elementos que integran un pedido, realizar el proceso de compra de un pedido, realizar la solicitud de inscripción o participación en un evento, utilizar elementos de seguridad durante la navegación, almacenar contenidos para la difusión de videos o sonido o compartir contenidos a través de redes sociales. - Cookies de personalización: Son aquéllas que permiten al usuario acceder al servicio con algunas características de carácter general predefinidas en función de una serie de criterios en el terminal del usuario como por ejemplo serian el idioma, el tipo de navegador a través del cual accede al servicio, la configuración regional desde donde accede al servicio, etc. - Cookies de análisis: Son aquéllas que bien tratadas por nosotros o por terceros, nos permiten cuantificar el número de usuarios y así realizar la medición y análisis estadístico de la utilización que hacen los usuarios del servicio ofertado. Para ello se analiza su navegación en nuestra página web con el fin de mejorar la oferta de productos o servicios que le ofrecemos. Cookies de terceros: La Web de alavamedieval.com puede utilizar servicios de terceros que, por cuenta de XXXXX, recopilaran información con fines estadísticos, de uso del Site por parte del usuario y para la prestacion de otros servicios relacionados con la actividad del Website y otros servicios de Internet. En particular, este sitio Web utiliza Google Analytics, un servicio analítico de web prestado por Google, Inc. con domicilio en los Estados Unidos con sede central en 1600 Amphitheatre Parkway, Mountain View, California 94043. Para la prestación de estos servicios, estos utilizan cookies que recopilan la información, incluida la dirección IP del usuario, que será transmitida, tratada y almacenada por Google en los términos fijados en la Web Google.com. Incluyendo la posible transmisión de dicha información a terceros por razones de exigencia legal o cuando dichos terceros procesen la información por cuenta de Google.

Cerrar